NCERT Solutions Class 10th Sanskrit (Shemushi) New Syllabus Chapter – 6 सौहार्दं प्रकृतेः शोभा
| Textbook | NCERT |
| Class | 10th |
| Subject | संस्कृत |
| Chapter | 6th |
| Chapter Name | सौहार्दं प्रकृतेः शोभा |
| Category | Class 10th संस्कृत |
| Medium | Sanskrit |
| Source | Last Doubt |
| NCERT Solutions Class 10th Sanskrit (Shemushi) New Syllabus Chapter – 6 सौहार्दं प्रकृतेः शोभा Question & Answer हम इस अध्याय में एकपदेन उत्तरं लिखत, वनराजः कैः दुरवस्थां प्राप्तः?, कः वातावरणं कर्कशध्वनिना आकुलीकरोति?, काकचेष्टः विद्यार्थी कीदृशः छात्रः मन्यते?, कः आत्मानं बलशाली, विशालकायः, पराक्रमी च कथयति, बकः कीदृशान् मीनान् क्रूरतया भक्षयति?, मयूरः कथं नृत्यमुद्रायां स्थितः भवति?, अन्ते सर्वे मिलित्वा कस्य राज्याभिषेकाय तत्पराः भवति?, अस्मिन्नाटके कति पात्राणि सन्ति?, अधोलिखितप्रश्नानामुत्तराणि पूर्णवाक्येन लिखत, नि:संशयं कः कृतान्तः मन्यते?, बकः वन्यजन्तूनां रक्षोपायान् कथं चिन्तयितुं कथयति?, अन्ते प्रकृतिमाता प्रविश्य सर्वप्रथम किं वदति? आदि के बारे में पढ़ेंगे। |
NCERT Solutions Class 10th Sanskrit (Shemushi) New Syllabus Chapter – 6 सौहार्दं प्रकृतेः शोभा
Chapter – 6
सौहार्दं प्रकृतेः शोभा
प्रश्न उत्तर
अभ्यासः
| प्रश्न 1. एकपदेन उत्तरं लिखत – (क) वनराजः कैः दुरवस्थां प्राप्तः? उत्तर – वानरेः (ख) कः वातावरणं कर्कशध्वनिना आकुलीकरोति? उत्तर – काक: (ग) काकचेष्टः विद्यार्थी कीदृशः छात्रः मन्यते? उत्तर – आदर्श (घ) कः आत्मानं बलशाली, विशालकायः, पराक्रमी च कथयति। उत्तर – गजः (ङ) बकः कीदृशान् मीनान् क्रूरतया भक्षयति? उत्तर – वराकान् |
| प्रश्न 2. अधोलिखितप्रश्नानामुत्तराणि पूर्णवाक्येन लिखत – (क) नि:संशयं कः कृतान्तः मन्यते? उत्तर – नि:संशयं चन्तुवः कृतान्तः मन्यते। (ख) बकः वन्यजन्तूनां रक्षोपायान् कथं चिन्तयितुं कथयति? उत्तर – बकः वन्यजन्तूनां रक्षोपायान् चिन्तयितुं कथयति यत् सः ध्यानमग्नः स्थितप्रज्ञ इव स्थित्वा सर्वेषाम् रक्षायाः करिष्यति। (ग) अन्ते प्रकृतिमाता प्रविश्य सर्वप्रथम किं वदति? उत्तर – प्रकृतिमाता प्रविश्य सर्वप्रथम कथयति “भोः भोः प्राणिनः यूयम सर्वे एव में सन्ततिः। कथं मिथ: कलह कुर्वन्ति। (घ) यदि राजा सम्यक् न भवति तदा प्रजा कथं विप्लवेत्? उत्तर – यदि राजा सम्यक् न भवति तदा प्रजा नौकाइव विप्लवेत्। (ङ) मयूरः कथं नृत्यमुद्रायां स्थितः भवति? उत्तर – पिच्छानुद्घाट्य (च) अन्ते सर्वे मिलित्वा कस्य राज्याभिषेकाय तत्पराः भवति? उत्तर – उल्लूकस्य (छ) अस्मिन्नाटके कति पात्राणि सन्ति? उत्तर – दश |
| प्रश्न 3. रेखांकितपदमाधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत – (क) सिंहः वानराभ्यां स्वरक्षायाम् असमर्थः एवासीत्। उत्तर – सिंहः वानराभ्यां किमर्थ असमर्थः एवासीत् (ख) गज; वन्यपशून् तुदन्तं शुण्डेन पोथयित्वा मारयति। उत्तर – गजः वन्यपशून् तुदन्तं केन् पोथयित्वा मारयति (ग) वानरः आत्मानं वनराजपदाय योग्यः मन्यते। उत्तर – वानरः आत्मानं कस्मै योग्यः मन्यते (घ) मयूरस्य नृत्यं प्रकृते: आराधना। उत्तर – मयूरस्य नृत्यं कया आराधना (ङ) सर्वे प्रकृतिमातरं प्रणमन्ति। उत्तर – सर्वे किम् प्रणमन्ति |
| प्रश्न 4. शुद्धकथनानां समक्षम् आम् अशुद्धकथनानां च समक्षं न इति लिखत – (क) सिंहः आत्मानं तुदन्तं वानरं मारयति। (ख) का-का इति बकस्य ध्वनिः भवति। (ग) काकपिकयोः वर्णः कृष्णः भवति। (घ) गजः लघुकायः, निर्बल: च भवति। (ङ) मयूरः बकस्य कारणात् पक्षिकुलम् अवमानित मन्यते। (च) अन्योन्यसहयोगेन प्राणिनाम् लाभ: जायते। उत्तर – (क) न (ख) न (ग) आम (घ) न (ङ) न (च) आम् |
| प्रश्न 5. मञ्जूषातः समुचितं पदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत – स्थितप्रज्ञः, यथासमयम्, मेध्यामध्यभक्षकः, अहिभुक्, आत्मश्लाघाहीनः, पिकः (क) काक:………………..भवति। उत्तर – मेध्यामध्यभक्षकः (ख) ………………..परभृत् अपि कथ्यते। उत्तर – पिकः (ग) बकः अविचल:………………….इव तिष्ठति। उत्तर – स्थितप्रज्ञः (घ) मयूरः……………….इति नाम्नाऽपि ज्ञायते। उत्तर – अहिभुक् (ङ) उलूक………………….. पदनिर्लिप्तः चासीत्। उत्तर – आत्मश्लाघीहीन: (च) सर्वेषामेव महत्त्वं विद्यते…………..! उत्तर – यथासमयमा |
| प्रश्न 6. वाच्यपरिवर्तनं कृत्वा लिखत उदाहरणम् – क्रुद्धः सिंहः इतस्ततः धावति गर्जति च। क्रुधन सिंहेन इतस्ततः धाव्यते गय॑ते च। (क) त्वया सत्यं कथितम्। उत्तर – त्वं सत्यं कथितम्। (ख) सिंहः सर्वजन्तून् पृच्छति। उत्तर – सिहेन् सर्वजन्तून् पृच्छ। (ग) काकः पिकस्य संतति पालयति। उत्तर – काकेन् पिकस्य सन्ततिं पालयते। (घ) मयूरः विधात्रा एवं पक्षिराज: वनराजः वा कृतः। उत्तर – विधाता मयूरं एव पक्षिराज: वनराज: वा अकरोत। (ङ) सर्वैः खगैः कोऽपि खगः एव वनराजः कर्तुमिष्यते उत्तर – सर्वाः खगाः कोऽपि खगः एव वनराजः कर्तुम् इच्छाति स्म। (च) सर्वे मिलित्वा प्रकृतिसौन्दर्याय प्रयत्नं कुर्वन्तु। उत्तर – सर्वे मिलित्वा प्रकृति सौन्दर्याय प्रयत्नं कुर्वेयुः। |
| प्रश्न 7. समासविग्रह समस्तपदं वा लिखत – (क) तुच्छजीवैः …………. (ख) वृक्षोपरि ……………. (ग) पक्षिणां सम्राट् ……………………. (घ) स्थिता प्रज्ञा यस्य सः ……………. (ङ) अपूर्वम् ………………. (च) व्याघ्रचित्रका …………………. उत्तर – (क) तुच्छजीवैः तुच्छ जीवैः। (ख) वृक्षोपरि वृक्षस्य उपरि। (ग) पक्षिणां सम्राट् पक्षिसम्राट। (घ) स्थिता प्रज्ञा यस्य सः स्थित प्रज्ञः। (ङ) अपूर्वम् न पूर्वः। (च) व्याघ्रचित्रका व्याघ्र च चित्रकाश्च। |
You Can Join Our Social Account
| Youtube | Click here |
| Click here | |
| Click here | |
| Click here | |
| Click here | |
| Telegram | Click here |
| Website | Click here |