NCERT Solution Class 6th Sanskrit Chapter – 5 वृक्षाः प्रश्न – उत्तर

May 1, 2022

NCERT Solution Class 6th Sanskrit Chapter – 5 वृक्षाः

Textbook	NCERT
Class	6^th
Subject	Sanskrit
Chapter	5^th
Chapter Name	वृक्षाः
Category	Class 6th Sanskrit
Medium	hindi
Source	Last Doubt

NCERT Solution Class 6th Sanskrit Chapter – 5 वृक्षाः प्रश्न – उत्तर इस अध्याय में हम वृक्षाः, इस अध्याय के शब्दार्थः, वचनानुसारं रिक्तस्थानानि पूरयत, एकवचनम्, द्विवचनम्, बहुवचनम्, कोष्ठकेषु प्रदत्तशब्देषु उपयुक्तविभक्तिं योजयित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत, अधोलिखितेषु वाक्येषु कर्तृपदानि चिनुत, प्रश्नानामुत्तराणि लिखत, समुचितैः पदैः रिक्तस्थानानि पूरयत, भिन्नप्रकृतिकं पदं चिनुत, class 6 sanskrit chapter 5, class 6 sanskrit book pdf with answers, बहुविकल्पीयप्रश्नाः आदि Class 6th Sanskrit Chapter – 5 वृक्षाः के प्रश्न – उत्तर को करेंगे।

NCERT Solution Class 6th Sanskrit Chapter – 5 वृक्षाः

Chapter – 5

वृक्षाः

प्रश्न उत्तर

शब्दार्थः
वने वने	प्रत्येक वन में	In each forest
निवसन्तः	रहते हुए/रहने वाले	Living
रचयन्ति	रचते हैं, बनाते हैं	Make
शाखा	डालियाँ, टहनियाँ	Branches
दोला	झूला	Swing
आसीनाः	बैठे हुए	Sitting
विहगाः	पक्षीगण	Birds
किमपि	कुछ भी	Anything/Something
कूजन्ति	कूकते हैं/कूकती हैं	Chirp
सन्ततम्	निरन्तर/लगातार	Always
साधुजनाः	तपस्वी लोग/सज्जन	Sages
इव	की तरह	Like
पिबन्ति	पीते हैं	Drink
स्पृशन्ति	स्पर्श करते हैं।	Touch
नभः	आकाश को	The sky
शिरस्सु	सिर पर	On head
वहन्ति	ढोते हैं	Carry
पयोदर्पणे	जलरूपी दर्पण/आईने में	In mirror-like water
स्वप्रतिबिम्बम्	अपने प्रतिबिम्ब को	One’s own image
पश्यन्ति	देखते हैं	See, look at
कौतुकेन	आश्चर्य से	With wonder
प्रसार्य	फैलाकर	Expanding
स्वच्छायासंस्तरणम् (स्व+छाया+संस्तरणम्)	अपनी छाया रूपी बिस्तरे को	Own shadow’s-bed
सत्कारम्	आदर	Respect

अभ्यासः

प्रश्न 1. वचनानुसारं रिक्तस्थानानि पूरयत-

	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
यथा-	वनम्	वने	वनानि
	……….	जले	……….
	बिम्बम्	……….	……….
यथा-	वृक्षम्		वृक्षान्
	……….	……….	पवनान्
	……….		……….

उत्तर –
एकवचनम् – वनम्, जलम्बि, म्बम्प, वनम्ज, नम्
द्विवचनम् – वने, जले, बिम्बे, पवनौ, जनौ
बहुवचनम् – वनानि, जलानि, बिम्बानि, पवनान्ज, नान

प्रश्न 2. कोष्ठकेषु प्रदत्तशब्देषु उपयुक्तविभक्तिं योजयित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत- यथा – अहं रोटिकां खादामि। (रोटिका)

(क) त्वं …………. पिबसि। (जल)
(ख) छात्रः …………… पश्यति। (दूरदर्शन)
(ग) वृक्षाः …………….. पिबन्ति। (पवन)
(घ) ताः …………… लिखन्ति। (कथा)
(ङ) आवाम् …………… गच्छावः। (जन्तुशाला)

उत्तर –
(क) जलम्
(ख) दूरदर्शनम्
(ग) पवनम्
(घ) कथां
(ङ) जन्तुशालाम्

प्रश्न 3. अधोलिखितेषु वाक्येषु कर्तृपदानि चिनुत-

(क) वृक्षाः नभः शिरस्सु वहन्ति।
(ख) विहगाः वृक्षेषु कूजन्ति।
(ग) पयोदर्पणे वृक्षाः स्वप्रतिबिम्बं पश्यन्ति।
(घ) कृषक: अन्नानि उत्पादयति।
(ङ) सरोवरे मत्स्याः सन्ति।

उत्तर –
(क) वृक्षाः
(ख) विहगाः
(ग) वृक्षाः
(घ) कृषकः
(ङ) मत्स्याः

प्रश्न 4. प्रश्नानामुत्तराणि लिखत-

(क) वृक्षाः कैः पातालं स्पृशन्ति?
(ख) वृक्षाः किं रचयन्ति?
(ग) विहगाः कुत्र आसीनाः।
(घ) कौतुकेन वृक्षाः किं पश्यन्ति?

उत्तर –
(क) वृक्षाः पादैः पातालं स्पृशन्ति।
(ख) वृक्षाः वनं रचयन्ति।
(ग) विहगाः शाखादोलासीनाः। अथवा विहगाः शाखादोलायाम् आसीनाः।
(घ) वृक्षाः कौतुकेन स्वप्रतिबिम्बम् पश्यन्ति।

प्रश्न 5. समुचितैः पदैः रिक्तस्थानानि पूरयत-

विभक्तिः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमा	गजः	गजौ	गजाः
	अश्वः	…………	………….
द्वितीया	सूर्यम्	सूर्यौ	सूर्यान्
	………..	………..	चन्द्रान्
तृतीया	विडालेन	विडालाभ्याम्	विडालैः
	……….	मण्ड़ूकाभ्याम्	…………
चतुर्थी	सर्पाय	……………	सर्पेभ्यः
	……………	वानराभ्याम्	……………
पञ्चमी	मोदकात्	……………	……………
	……………	……………	वृक्षेभ्यः
षष्ठी	जनस्य	जनयोः	जनानाम्
	……………	……………	शुकानाम्
सप्तमी	शिक्षके	……………	शिक्षकेषु
	……………	मयूरयोः	……………
सम्बोधनम्	हे बालक!	हे बालकौ!	हे बालकाः!
	नर्तक!	……………	……………

उत्तर –

विभक्तिः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमा	गजः	गजौ	गजाः
	अश्वः	अश्वौ	अश्वाः
द्वितीया	सूर्यम्	सूर्यौ	सूर्यान्
	चंद्रम्	चंद्रौ	चन्द्रान्
तृतीया	विडालेन	विडालाभ्याम्	विडालैः
	मण्डूकेन	मण्ड़ूकाभ्याम्	मण्डकैः
चतुर्थी	सर्पाय	सर्पाभ्याम्	सर्पेभ्यः
	वानराय	वानराभ्याम्	वानरेभ्यः
पञ्चमी	मोदकात्	मोदकाभ्याम्	मोदकेभ्यः
	वृक्षात्	वृक्षाभ्याम्	वृक्षेभ्यः
षष्ठी	जनस्य	जनयोः	जनानाम्
	शुकस्य	शुकयोः	शुकानाम्
सप्तमी	शिक्षके	शिक्षकयोः	शिक्षकेषु
	मयूरे	मयूरयोः	मयूरेषु
सम्बोधनम्	हे बालक!	हे बालकौ!	हे बालकाः!
	नर्तक!	हे नर्तकौ!	हे नर्तकाः!

प्रश्न 6. भिन्नप्रकृतिकं पदं चिनुत-

(क) गङ्गा, लता, यमुना, नर्मदा।
(ख) उद्यानम्, कुसुमम्, फलम्, चित्रम्।
(ग) लेखनी, तूलिका, चटका, पाठशाला।
(घ) आम्रम्, कदलीफलम्, मोदकम्, नारङ्गम्।

उत्तर –
(क) लता
(ख) चित्रम्
(ग) चटका
(घ) मोदकम्

NCERT Solution Class 6th Sanskrit All Chapter Question Answer

Chapter – 1 शब्द परिचयः 1

Chapter – 2 शब्द परिचयः 2

Chapter – 3 शब्द परिचयः 3

Chapter – 4 विद्यालयः

Chapter – 5 वृक्षाः

Chapter – 6 समुद्रतटः

Chapter – 7 बकस्य प्रतिकारः

Chapter – 8 सूक्तिस्तबकः

Chapter – 9 क्रीडास्पर्धा

Chapter – 10 कृषिकाः कर्मवीराः

Chapter – 11 दशमः त्वम असि